We herkennen allemaal wel de situatie, vroeger op school, toen de leraar vroeg of we de stof die we zojuist gedoceerd gekregen hadden begrepen en of er nog vragen waren. Niemand stak zijn vinger op en jij ook niet. In die situatie dacht ik altijd: “misschien had ik het moeten begrijpen want niemand heeft een vraag, laat ik mijn vraag voor mij houden, ik vraag het straks wel aan een klasgenootje.” Je wilde tenslotte niet als domoor overkomen. Later bleek dat er meerdere kinderen waren die het niet helemaal begrepen en ook hun vinger niet op durfde te steken.
.
Of je herkent de situatie op je werk waarin iedereen enthousiast is om een bepaalde koers te varen. Hoe langer erover gesproken wordt des te enthousiaster iedereen wordt. En jij denkt bij jezelf: “hmmm, ik vind die koers eigenlijk helemaal niet zo’n goed idee.” En misschien laat je de kans voorbij gaan om je uit te spreken. Je denkt misschien dat de anderen meer informatie hebben dan jij en het wel beter weten, of je wilt niet als spelbreker van het enthousiasme overkomen. Het kan ook zijn dat je herinnert dat je uitspreken in een dergelijke situatie niet in dank werd afgenomen.
.
Allemaal voorbeelden van situaties waarbij Impression Management een rol speelt. Maar wat is dat, Impression Management?
.
We hebben allemaal de neiging om gedrag te vertonen dat een positief beeld van onszelf geeft en gedrag te vermijden dat daar afbreuk aan doet. Niemand komt ’s morgens z’n bed uit met het idee om vandaag onwetend, incompetent, opdringerig of negatief over te komen. We hebben in ons leven een strategie ontwikkeld om zo niet over te komen. En, boy o boy, die strategie werkt! Want:
.
Als je niet wilt overkomen als … | Dan … |
Onwetend | Stel je geen vragen |
Incompetent | Geef je geen zwakheden of fouten toe |
Opdringerig | Breng je geen nieuwe ideeën in |
Negatief | Stel je vooral de status quo niet ter discussie |
Impression Management hebben we geleerd toen we net op school zaten, verder ontwikkelt tijdens het voortgezet onderwijs en toen we klaar waren met studeren en gingen werken was het in ons DNA verankerd.
.
Wat is dan de link met een succesvolle organisaties?
.
Uit verschillende onderzoeken komt naar voren dat Psychologische Veiligheid, want daar hebben we het over, een belangrijke voorspeller blijkt te zijn voor succesvolle organisaties. Het zijn de teams of organisaties waar iedereen zich durft uit te spreken, ondanks het risico om door de andere gezien te worden als onwetend, incompetent, opdringerig of negatief. Men lijkt minder last te hebben van Impression Management. En ik zeg bewust lijkt, want dat gaat niet vanzelf. Ook in die teams speelt impressie management een rol, maar door bewust te werken aan een veilig teamklimaat hebben teamleden ervaren dat het loont om je kwetsbaar op te stellen en je uit te spreken. Zo komen alle aspecten echt op tafel en kan het team groeien. Amy Edmondson, wetenschapper op het gebied van leiderschap, teamvorming en organisatorisch leren, en professor of Leadership aan de Harvard Business School, die veel onderzoek doet op dit gebied, definieert psychologische veiligheid als volgt:
.
“(…) the shared belief that the team is safe for interpersonal risk taking (…) The term is meant to suggest neither a carelessness sense of permissiveness nor an unrelenting positive affect but rather a sense of confidence that the team will not embarrass, reject or punish someone for speaking up”.
.
“(…) de gezamenlijke overtuiging dat het in dit team veilig is om je kwetsbaar op te stellen. De term suggereert noch een hoge mate van toegeeflijkheid noch een permanente positiviteit, maar vooral een (hoge) mate van vertrouwen dat het team je niet straft, voor schut zet of afwijst als iemand zich uitspreekt”.
.
Omdat psychologische veiligheid zo’n belangrijke voorspeller is voor succesvol teamwerk, is het voor de teamleider zaak om hier actief en continu aan te werken. Vooral als het teamwerk veel onzekere factoren bevat als er een hoge mate van afhankelijkheid is.
.
Drie tips die bijdragen aan een hoge Psychologische Veiligheid
.
Tip 1
Frame je teamopdracht als een leeropdracht, zonder daarbij het resultaat van je team uit het oog te verliezen. Door het te framen als een leeropdracht kijk je de onzekerheden die je tegen gaat komen recht in de ogen. Je geeft aan dat ieders kennis en kunde nodig is, en dat het daardoor nodig is dat iedereen zich uitspreekt.
.
Tip 2
Accepteer je eigen feilbaarheid. Niemand is volmaakt, we weten niet alles. Simpele zinnetjes als: “Ik weet het niet precies, wie kan aanvullen?” of “dit is wat ik ervan weet, wie kan aanvullen” zijn goud waard om de psychologische veiligheid te laten toenemen. Dit geldt voor alle teamleden uiteraard, maar als teamleider heb je hier een enorme voorbeeldfunctie.
.
Tip 3
Creëer een cultuur van nieuwsgierigheid, door veel vragen te stellen. Vragen stellen om iets nieuws te horen of iets nieuws te leren. Wees daartoe dus ook bereid. Sterker nog: wees bereid om je van gedachte te laten veranderen, dat je misschien anders over iets gaat denken dan je eerst deed. want:
.
Wie nooit van gedachte is veranderd, heeft zelden iets geleerd.