De winst- en verliesrekening van veranderen

Elk voordeel heeft z’n nadeel.

.

Een bekende uitspraak die laat zien dat bij elke verandering, bij elke keuze die je maakt, dat altijd gepaard gaat met een of andere vorm van verlies, hoe groot de voordelen ook zijn van de nieuwe koers, het nieuwe gedrag of de gemaakt keuze. Als je namelijk ergens voor kiest dan kies je automatisch voor een aantal andere dingen niet meer. Verliezen is dus onlosmakelijk verbonden aan keuzes maken en veranderen.

.

Is dat erg? Nee!

.

Nu hoor je vaak zeggen: “dan moet je vooral de voordelen benadrukken en het niet (te veel) hebben over de verliezen”. Het benoemen van de voordelen is zeker een goed idee. Vooral in combinatie met de urgentie, hoe urgent is het om deze verandering door te voeren. Maar daarover in een andere blog meer. Maar de verliezen geen aandacht geven is niet zo’n goed idee. Bij verlies komt altijd een vorm van rouw om de hoek kijken. Uiteraard niet zo heftig als bij het verlies van een dierbare, maar toch. En rouw geen aandacht geven is toch niet zo’n goed idee.

.

Ik pleit er dus voor om verlies wel aandacht te geven; niet om het te verzachten (het valt wel mee), niet om het te verkleinen (zo erg is het niet) en niet om het weg te nemen (dan doen we het toch maar niet), maar om het onder ogen te zien: ja, dit is vervelend, ik vind het ook niet leuk, het is de consequentie van de gemaakte keuze en dit moeten we even verwerken. Klink heftig allemaal.

.

Maar waarom is dat zo belangrijk? Teams en organisaties zijn net levende systemen. En levende systemen streven ernaar om de balans in het systeem te bewaren. Vergelijk het met het menselijk lichaam, ook een levend systeem. Dat systeem streeft ernaar om de lichaamstemperatuur in balans te houden op 37° C. Wordt het warmer dan gaat het zweten, wordt het kouder dan gaat het rillen. Een consequentie van systeem dat balans nastreeft is dat het niet van veranderen houdt. Dit geldt ook voor teams en organisaties. De eerste systeemreactie op verandering is: terug naar het oude. De beste strategie om terug te gaan naar het oude is door de verliezen van de verandering onder de aandacht te brengen. En hoe meer je die verliezen negeert, verkleint of bagatelliseert des te harder ze onder de aandacht worden gebracht.

.

Hmmm.

.

Maar wat dan wel? Belangrijk bij elke keuze, bij elke verandering is om de verliezen onder ogen te zien. Ze te nemen voor wat het is: verlies! Hoe groot de voordelen ook zijn van de keuze die je als organisatie maakt, als dat ten koste gaat van: je eerste klant, één of meerdere collega’s, vermeende vrijheid, producten of diensten die de organisatie veel gebracht hebben, dan is dat op zijn zachts gezegd niet leuk. En er gaan bij elke verandering, bij elke keuze, altijd dingen verloren. Je moet ze alleen wel willen zien. Hoe?

.

Dat doe je door met je team een winst- en verliesrekening van verandering te maken. die ziet er als volgt uit:

.


.

Het zijn de vragen in de twee witte vakjes die het perspectief van de verandering laten zien, want die is er tenslotte ook. En de vragen in de grijze vakjes laten voordelen van de huidige situatie en de nadelen van de nieuwe situatie zien. Deze twee vakjes voeden de energie om te blijven waar het nu staat, om het systeem in balans te houden. Hoe meer je die vakjes negeert, verkleint of bagatelliseert des te groter het systeem de drang heeft om terug te willen naar de oude situatie.

.

Erkennen en onder ogen zien van het verlies, is wat het systeem daadwerkelijk helpt om de juiste stappen te zetten naar een nieuw begin!